Photo credit: Unsplash
Türkiye Cumhuriyeti’nde basketbolcu alacaklarının tahsili için başvurulabilecek iki tane yargılama organı bulunmaktadır. Bu yazımızda sizlere bu organlardan ve bunlara başvuru koşullarından bahsedeceğiz.
Sizlerin de bildiği gibi Türkiye’de basketbol Türkiye Basketbol Federasyonu tarafından yönetilmekte ve düzenlemeler de Türkiye Basketbol Federasyonu (bundan böyle “Federasyon” olarak anılacaktır.) tarafından yapılmaktadır. Her ne kadar ülkemizde basketbol, Federasyon tarafından yönetilmekte ise de Türkiye dahil 213 ülkenin üye olduğu Fédération Internationale de Basketball Association (bundan böyle “FIBA” olarak anılacaktır.) dünya basketbolunun üst düzey yönetim organıdır.
Bu kapsamda Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde gerçekleşen uyuşmazlıklarla ilgili olarak 2 şekilde başvuru yapılabilmektedir.
- ULUSLARARASI BAŞVURU MERCİİLERİ
Yukarıda belirttiğimiz üzere dünya basketbolunun üst düzey yönetim organı FIBA’dır. Bu kapsamda FIBA, tüm yerel yargı organlarından bağımsız basketbol ile ilgili uyuşmazlıkların çözümü ile ilgili olarak bir yargı organı oluşturmuştur. FIBA, basketbolcu, menajer, antrenör ve kulüpler arasındaki uyuşmazlıkların basit ve hızlı çözümünü sağlamak adına 2006 yılında Basketball Arbitral Tribunal (Basketbol Tahkim Mahkemesi) (bundan böyle “BAT” olarak anılacaktır.)’ı kurmuştur.
BAT Kuralları uyarınca taraflardan herhangi birinin BAT’a başvuru yapabilmesi için sözleşmesinde devamdaki hükmün bulunması gerekmektedir:
“Bu sözleşmeden doğan veya bu sözleşmeyle bağlantılı herhangi bir uyuşmazlık ortaya çıkması halinde, İsviçre Cenevre’de bulunan Basketbol Tahkim Mahkemesi (BAT)’ne başvurulacak ve uyuşmazlık BAT Başkanı tarafından atanacak olan tek bir hakem tarafından BAT Tahkim Kurallarına uygun olarak çözülecektir. Tahkim yeri, Cenevre, İsviçre’dir. Tahkim yargılaması, tarafların ikametgahına bakılmaksızın İsviçre Uluslararası Özel Hukuk Kanunu’nun 12. Bölümü’ne tabidir. Tahkim dili İngilizce’dir. Hakem, uyuşmazlığı hakkaniyete uygun olarak çözüme ulaştıracaktır.”
Zira BAT Kuralları’nın 1.1. maddesi uyarınca; tarafların karşılıklı ve yazılı olarak aralarındaki uyuşmazlıkta BAT’ı yetkili kılmaları (veya eski adı ile FIBA Tahkim Mahkemesi (FAT)) halinde ilgili uyuşmazlıkla ilgili olarak BAT Kuralları uygulanacaktır.
Bu kapsamda FIFA’dan farklı olarak FIBA, taraflar arasında yabancılık unsuru bulunmasa dahi (diğer bir ifade ile tarafların ikisi de yerli olsa dahi), şayet taraflar arasındaki sözleşmede açıkça belirtilmiş ise BAT’a başvuru yapılabileceğini hüküm altına almıştır.
Peki BAT kararlarının Türkiye’de icrası mümkün müdür?
Şöyle ki, BAT kararları niteliği gereği hakem kararı olup, bunların tanınması ve tenfizi ile ilgili olarak özel bir düzenleme getirilmemiştir. Bu kapsamda BAT kararlarının tanınması ve tenfizi ile ilgili olarak Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve İcrası Hakkındaki 10 Haziran 1958 tarihli New York Sözleşmesi uygulanacaktır.
Ancak belirtmek gerekir ki, Türkiye Basketbol Federasyonu, FIBA üye federasyonlarından olduğu için herhangi bir tanıma ve tenfiz kararına gerek olmaksızın BAT kararlarını tanımakta ve uygulamaktadır. Nitekim FIBA’da kendisine yapılan başvuruları uygulamaktadır.
BAT kararının (veya CAS başvurusu yapılmış ise CAS kararının) kesinleşmesine karşılık kararın üye federasyon, kulüp, basketbolcu, antrenör veya menajer tarafından yerine getirilmemesi halinde FIBA İç Yönetmeliği’nin 341. Maddesi uyarınca FIBA’nın ilgili tarafa 150.000-CHF’e varan para cezası, transfer yasağı, lisansın iptali gibi cezai yaptırımları tek tek veya toplu olarak uygulama hakkı bulunmaktadır.
Şayet karar Türk mahkemeleri veya icra müdürlükleri tarafından uygulanılmak isteniyor ise o halde yukarıda belirttiğimiz üzere tanıma ve tenfiz işlemlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir.
- YEREL BAŞVURU MERCİİLERİ
Türkiye’deki bir basketbolcunun alacaklarının süresi içinde ödenmemesi halinde Sözleşmeli Basketbolcular Lisans Tescil ve Transfer Talimatı’nın 31. Maddesi uyarınca; ödemenin vadeyi takip eden 30 gün içerisinde yapılmaması halinde basketbolcu, yükümlülüklerini yerine getirmesi için kulübe noter yolu ile yazılı bildirimde bulunur ve bu ihtarnamenin bir örneğini federasyona iletir. Kulübün söz konusu yükümlülüğünü 5 gün içerisinde yerine getirmemesi halinde basketbolcu, federasyondan sözleşmesinin feshedilmesini talep edebilir. Bu halde ise federasyon kulübe 7 gün vererek ilgili yükümlülüğün yerine getirilmesini talep eder. Buna karşılık ilgili yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde ise federasyon, kulübe sözleşmenin feshi hakkı verir ve basketbolcunun talebi halinde kulübe transfer yasağı uygulanmasına karar verir.
Önemle belirtmek gerekir ki, transfer yasağı uygulaması kulüplere ödeme yapmaları için önemli bir baskı uygulamakta ve bu şekilde basketbolcular alacaklarını kısa sürede tahsil edebilmektedir.
Peki kulüp, transfer yasağına rağmen ödemeyi yapmazsa ne yapılmalıdır?
Öncelikle taraflar arasındaki sözleşme incelenmeli ve görevli mahkeme irdelemelidir. Zira Anayasa Mahkemesi tarafından sporcu alacakları ile ilgili olarak düzenlenen zorunlu tahkim şartı kaldırılmış ve tahkim ihtiyari hale gelmiştir. Bu kapsamda şayet sözleşme kapsamında yerel mahkemeler görevli kılınmış ise bu halde doğrudan dava yoluna gidilmesi gerekmektedir.
Şayet sözleşme kapsamında SGM tahkim uygulanması öngörülmüş ise bu halde Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu’na başvuru yapılacaktır. Eğer BAT yetkili kılınmış ise bu halde de BAT’a başvuru yapılması gerekecektir.
